توانایی‌های لازم برای یک مهندس عمران
- اجتماعی بودن
یک مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با سایرین باشد. چون رشته مهندسی عمران یک رشته گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه کارگران، تکنسین‌ها و مهندسان رشته‌های دیگر سروکار دارد و باید با همه این افراد ارتباطی قوی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت در کارش باشد.
- قوی بودن دروس پایه
با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته ارایه می‌گردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه‌های ریاضی و فیزیکبرخوردار باشد تا در فهم دروس پایه به مشکل بر نخورده و دروس تخصصی و فنی را به راحتی فراگرفته و در آن‌ها خبره گردند.
- سایر فاکتورها
رشته مهندسی عمران دارای دو بعد طراحی و اجرا است.در این میان عده‌ای از مهندسان جذب کارهای اجرایی می‌شوند که در این صورت باید آمادگی کار در کارگاه‌های داخل و خارج شهر را داشته باشند یعنی برای برنامه‌ریزی و سروکار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عده‌ای نیز جذب بعد طراحی می‌شوند که این عده نیز باید آمادگی کارهای محاسباتی را داشته باشند و از ریاضیات قوی، صبر و حوصله بسیار و قدرت تجزیه و تحلیل بالا برخوردار باشند. از این رو داشتن مهارت‌های زیر برای یک مهندس عمران ضروریست:
- توان جسمی
- قدرت تجزیه و تحلیل
- قدرت تجسم(دید مهندسی)
- دقت در جزئیات
- قدرت تصمیم گیری و انتخاب
- آشنایی با فهرست بها و قوانین و بخشنامه‌های جاری
- آشنایی با رایانه و استفاده از نرم‌افزارهای عمرانی و تحلیلی
- آشنائی با صورت وضعیت و متره و برآورد
- آشنائی با کلیات نقشه برداری نوین
- توانایی تجزیه و تحلیل مسایل مالی و آشنایی با قواعد عرفی بازار کشور مربوطه
گرایشهای تحصیلی در مقطع کارشناسی در ایران == در ایران این رشته در سطح کارشناسی دارای سه گرایش عمران-عمران، عمران-نقشه‌برداری و عمران-آب و در بعضی دانشگاه‌ها گرایشهای عمران-سازه، عمران-خاک و عمران-راه در سطح کارشناسی ارشد به آن اضافه میشود.
عمران – عمران
این رشته قبلاً به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی، راه‌سازی و تأسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینه‌های فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینه‌های یاد شده، به وجود آمده‌است.مانند سایر رشته‌های مهندسی، این رشته دارای ۲۳ واحد عمومی است.همچنین دانشجویان این رشته باید تعداد ۲۵ واحد را به عنوان واحدهای پایه بگذرانند.علاوه بر این واحدها،۹۵ واحد اختصاصی که دروسی از جمله کارآموزی و پروژه‌های فولاد و بتن و راه سازی نیز جزو دروس این دانشجویان می‌باشد.با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه‌گذاریهای دولت برای ایجاد ساختمان‌ها، راه‌ها، پل‌ها، سدها، نیروگاه‌های هسته‌ای و حرارتی، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسکن و تأسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت این رشته مشخص میشود.فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها(نظیر وزارتخانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و نیرو)و شرکتهای دولتی و خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی، محاسبه و اجرا بپردازند.در شرایط حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در دوره‌های مختلف کارشناسی ارشد در داخل کشور ادامه تحصیل دهند(گرایشهای این مقطع در ذیل مقاله آمده‌است).
دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیکو توانایی جسمانی از ضروریات این رشته‌است. حدود ۱۰ درصد از دروس این دوره عملی است و از دروس تخصصی آن می‌توان این دروس را نام برد:
- استاتیک
- مقاومت مصالح
- طراحی سازه های فولادی و بتنی
- مهندسی پی
- مکانیک خاک
- مکانیک سیالات
- هیدرولیک
- هیدرولوژی
- تحلیل سازه ها
- راه سازی
عمران – سازه
گرایش سازه از رشته ی مهندسی عمران به بررسی و محاسبه ی سازه ها مربوط می شود و برای پرورش مهندسان طراح، محاسبه گر در اجرای پروژه‌های سازه ای در هر بخش از کارهای عمرانی است. پس از مهندسی عمران – عمران، مهندسی عمران – سازه مهم ترین گرایش عمران و در برخی زمینه ها حتی بهترین گرایش مهندسی عمران می باشد.
عمران – نقشه‌برداری
طراحی و اجرای برنامه‌های عمرانی و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی(مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) به صورت نقشه هایگوناگون(ترسیمی، رقمی، تصویری) از منطقه مورد نظر است.مجموعه نقشه‌برداری پاسخگوی این نیازها به گونه‌ای هماهنگ با دیگر رشته‌های عمران است و هدفش تربیت افرادی است که آگاهی علمی کافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشه برداری داشته باشند. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات و فیزیک قوی بوده(جالب است که بدانید این رشته بیشترین ریاضی را در تمام رشته‌های مهندسی دارا می‌باشد با داشتن ۲۱ واحد در دانشگاه) علاقه‌مندی و آمادگی جسمی(برای کارهای صحرایی و غیره) لازم را دارا باشند.بعضی دروس تخصصی این رشته عبارت‌اند از:
نقشه بردار نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا هنگام کار با دوربین نیوو
- راه سازی
- تئوری خطاها
- سرشکنی
- نقشه‌برداری
- ژئودزی(جهت تعیین شکل زمین)
- فتوگرامتری زمینی و هوایی(عکسهای هوایی)
- کارتو گرافی
- هیدروگرافی(نقشه‌برداری از بستر دریا)
- پروژه
- کارآموزی.
نام دروس ریاضی که در دانشگاه گذرانده میشود
- ریاضی ۱ (۳ واحد)
- ریاضی۲ (۳)
- معادلات دیفرانسیل (۳)
- محاسبات عددی (۲)
- آمار و احتمالات مهندسی (۳)
- ریاضی مهندسی (۳)
- هندسه و دیفرانسیل (۲)
بعضی توانایی‌های دانش‌آموختگان این رشته عبارت‌اند از: مدیریت گروه‌های اجرایی در عملیات نقشه‌برداری، طرح و برنامه‌های سیستم نقشه، محاسبات و برنامه‌ریزی در زمینه‌های مختلف فنی نقشه‌برداری، تدریس و آموزش در دوره کاردانی(پس از طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت). امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از کشور موجود است. سازمان نقشه‌برداری وزارت برنامه و بودجه، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، اداره جغرافیایـی ارتش و سپاه و بخش خصوصـی و غیره از جمله محلهای جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌است. زیربنای کلیه کارهای عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن کارهای عمرانی، فارغ‌التحصیلان آن سریعا جذب بازار کار می‌شوند. داوطلبان باید به سختی کار در بیابان و کوهستان و شرایط سخت نقشه‌برداری توجه داشته باشند.
عمران – آب
این دوره(کارشناسی) به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده‌است که بتوانند در زمینه‌های شناخت منابع آب و کنترل و بهسازی کیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی، نظارت و مدیریت پروژه‌های آب کار کنند.با توجه به اینکه توسعه کشور در زمینه‌های کشاورزی، صنعتی، عمران و غیره بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد می‌توان صنعت آب را در ایران در زمره صنایع مادر به حساب آورد.داوطلبان ورود به این دوره‌ها باید در دروس ریاضی،فیزیک،شیمیدبیرستان قوی بوده، علاقه‌مندی و استعداد لازم(خصوصا در زمینه طراحی) را داشته باشند. دروس این دوره‌ها به صورت عمومی، پایه، اصلی، تخصصی، انتخابی و کارآموزی (کارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و کارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس اصلی و تخصصی این گرایش‌ها عبارت‌اند از :
- مکانیک خاک
- هواشناسی
- هیدرولیک
- هیدرولوژی
- آبهای زیرزمینی
- سدهای کوتاه
- مهندسی پی
عمران – خاک و پی
مهندسی ژئوتکنیک یا مهندسی خاک و پی یک شاخه از مهندسی عمران است که در آن بر روی رفتار خاک تحت بارهای وارده از سازه‌های گوناگون مطالعه میشود. در مهندسی ژئوتکنیک از دو علم پایه‌ای مکانیک خاک و مکانیک سنگبرای مطالعه‌ی رفتار خاک و سنگ بستر استفاده میشود. از جمله موارد مورد علاقه مهندسین خاک و پی می‌توان به ظرفیت باربری خاک تحت پی، پایداری شیب‌ها و گودبرداری‌ها، سازه‌های خاکی ساخت بشر مانند سد خاکی، افزایش قابلیت بارگذاری بر روی خاک از طریق تکنولوژی‌های مختلفی از جمله شمعکوبی،میخکوبی درخاکو استفاده از مصالح ژئوسنتتیک اشاره کرد.
در ایران در دانشگاه‌های مختلف سراسری و آزاد گرایش خاک و پی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا تدریس میشود. از جمله دروس مختلف در سطح کارشناسی ارشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهندسی پی پیشرفته
مکانیک خاک پیشرفته
دینامیک خاک
مکانیک سنگ
مهندسی تونل
مهندسی سدهای خاکی
آب های زیر زمینی
زمین شناسی مهندسی
ژئو تکنیک دریایی
مکانیک محیط های پیوسته
روش المان محدود
روش های عددی در مکانیک خاک
عمران – زلزله
این رشته که اکثراً با عمران-سازه یکسان پنداشته میشود، در حقیقت کاربردی جداگونه دارد. در رشته سازه هدف بیشتر تحلیل رفتارهای درونی و تحلیل اعضا و مدل نمودن سازه برای بارهای استاتیکی می‌باشد در حالیکه در رشته عمران-زلزله هدف آنالیز و بررسی نیروهای خارجی ودینامیکیوجانبی، بررسی نحوه عملکرد، راهکارهای مقابله و بررسی رفتار لرزه‌ای سازه می‌باشد.
این رشته نسبت به گرایشهای دیگر عمران در کشور ما نوپا بوده و در سالهای اخیر و خصوصاً بعد از زلزله‌های مهمی چون رودبار و بمآئین نامه‌هایی برای تخصیص ضرایب محاسباتی برای آن در نظر گرفته شده‌است که آخرین آئین نامه مورد استفاده در این بخش آئین نامه ۲۸۰۰ویرایش سوم می‌باشد. با توجه به کاربرد زیاد نانوتکنولوژی احتمال استفاده ازمصالح نوین که پاسخ مناسبی به زلزله بدهد وحتی ازانرژی زلزله برای رفع نیازهای انرژی ساختمان استفاده کند بعید نیست. احتمالا نانو کامپوزیتهای سازه‌ای جایگزین مصالح سنتی خواهد شد که صرفه جوئی قابل ملاحظه در مصرف مصالح وانرژی در راستای بهینه سازی ساختمان درپی خواهد داشت.
عمران – ساختمان
این رشته فقط در مقطع کارشناسی ناپیوسته در دانشگاه های ایران دایر است. این گرایش میان رشته ای است و اکثراً دروس مهندسی معماری و مهندسی عمران باید گذرانده شود. از جمله دروس مختلف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طراحی معماری
- طراحی فنی ساختمان
- عناصر و جزئیات ساختمانی
- مکانیک خاک
- مهندسی پی
- طراحی سازه های بتنی
- طراحی سازه های فولادی
- تحلیل سازه ها
- مقاومت مصالح
- معادلات دیفرانسیل
- محاسبات عددی
گرایشهای تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران
رشته مهندسی عمران در ایران تا مقطع دکتریتدریس میشود. فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی مهندسی عمران می‌تواند در مقطع کارشناسی ارشد در گرایشهای مختلف زیر به تحصیل ادامه دهد:
- مهندسی سازه
- سازه‌های هیدرولیکی
- مهندسی زلزله
- راه و ترابری
- مکانیک خاک و پی
- مهندسی آب؛ در دو گرایش هیدرولیک و منابع آب
- سازه های دریایی
- مهندسی مدیریت ساخت
- مهندسی برنامه‌ریزی حمل و نقل
- مهندسی محیط زیست
- مهندسی عمران نقشه برداری؛ در گرایش های:
-
- سنجش از دور
- ژئودزی
- GIS
- فتو گرامتری
- هیدروگرافی
- مهندسی سواحل (در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکایی این گرایش ارائه میشود)
سایت بروز است.